ครีษมายันหรืออุตตรายันเป็นวันที่ดวงอาทิตย์ขึ้นทางทิศตะวันออกเฉียงไปทางเหนือมากที่สุดและตกทางทิศตะวันตกเฉียงไปทางเหนือมากที่สุด ทำให้ช่วงเวลากลางวันยาวที่สุดในปี
สำหรับซีกโลกเหนือ เป็นวันที่เริ่มต้นฤดูร้อน ในขณะที่ซีกโลกใต้จะเป็นช่วงกลางวันที่สั้นที่สุดในปี แสดงถึงการโคจรของดวงอาทิตย์ถึงจุดสูงสุดในช่วงวันที่ 20 หรือ 21 มิถุนายน และเป็นเวลากลางวันที่ยาวที่สุดในประเทศทางซีกโลกเหนือ สำหรับประเทศไทย วันนี้ดวงอาทิตย์จะปรากฏบนท้องฟ้าเกือบ 13 ชั่วโมง
ประเพณีและการฉลองใน “วันครีษมายัน” แตกต่างกันไปตามแต่ประเพณีที่แต่ละท้องถิ่นทั่วโลก ยกตัวอย่างเช่น ประเทศจีน จะมีประเพณีรื่นเริงและการรับประทานเนื้อสุนัขในเมืองยวี่หลินในวันเริ่มต้นฤดูร้อนของเดือนมิถุนายน ในประเทศไต้หวัน มีทั้งการท่องเที่ยวทางวิทยาศาสตร์และศาสตร์เชื่อเกี่ยวกับการรับพลังสุริยะในวันครีษมายัน ส่วนที่กองหินสโตนเฮ้นน์ในประเทศอังกฤษ มีคนร่วมกันไปรับพลังสุริยะอย่างหนาเพราะเชื่อในความเป็นพิธีกรรมเก่าแก่ ในวันนี้ดวงอาทิตย์จะขึ้นตรงกับก้อนหินที่มีชื่อว่า Heel Stone
